ارتباط مؤثر رابطه ای است كلامی و غیركلامی بین دو یا چندنفر كه در طی آن، افراد می توانند عقاید، خواسته ها، نیازها و هیجانات خود را بیان نموده و به نوعی احساس رضایت دست یابند.
اثرات برقراری ارتباط مؤثر با دیگران :
1 – تقویت اعتماد به نفس
2 – درك متقابل
3 – رضایت خاطر
4 – احساس سودمندی
5 – تقویت رشد اجتماعی، روحی، روانی و عاطفی
6 – تأمین بخشی از نیازهای اساسی انسان
7 – انتقال صریح پیام به دیگران
راهكارها و نكات مهم روانشناختی در ارتباط مؤثر:
1 – افراد با هم تفاوت دارند:
با همهﻱ افراد نمی توان به یك گونه حرف زد یا ارتباط برقرار كرد. مهم ترین گام، مخاطب شناسی است؛ یعنی شناخت ویژگی های شخصیتی دیگران و رفتار كردن متناسب با آن.
2 – روحیهﻱ هر فردی در رفتار او تأثیر گذار است :
افراد در وضعیت های روحی متفاوت، رفتارهای مختلفی دارند.
مثلاً آیا وقتی خسته هستیم سؤال طرف مقابل را همان گونه پاسخ می دهیم كه شاد و با نشاط هستم؟
بنابراین بهتر است مخاطب ما در وضعیت روحی خوبی قرار گیرد تا ارتباط مؤثر برقرار شود.
به یاد داشته باشیم هر كس با احترام وارد شود یقیناً با مهر خارج خواهد شد.
3 – نگرش و دنیای هر فرد متفاوت است :
برخورد غیرمنطقی وجود ندارد! هر كس براساس منطق خود رفتار می كند، چون هر كس دنیا را از دید خود درك می كند؛ بنابراین بهتر است با افراد متفاوت برخوردهای متفاوت داشته باشیم. برای برقراری ارتباط مؤثر با دنیا و نگرش دیگران مقابله نكنیم بلكه نخست دنیای آن ها را بپذیریم، به دنیای آن ها پا بگذاریم و بعد او را به دنیای خود دعوت كنیم.
4 – آدم ها را دوست داشته باشیم :
ما با كسانی كه دوستشان داریم راحت تر به نتیجه می رسیم، بنابراین برای برقراری ارتباط مؤثر لازم است به اصول دیگران احترام بگذاریم حتی اگر آن ها را قبول نداریم، با این كار محبت و دوست داشتن خود را به آن ها نشان می دهیم.
5 – باور این كه هم من خوبم هم شما خوبید :
توماس هریس در كتاب «وضعیت آخر» چها روضعیت را در ارتباط فرد با دیگران مطرح می كند، از جمله :
من خوبم تو خوب نیستی.
باور این وضعیت موجب احساس مقابله ، تلافی و دعوا می شود و مانع ارتباط است.
من خوب نیستم ، تو خوب هستی.
باور این وضعیت موجب احساس حقارت و كوچكی شده و مانع ارتباط است.
من خوبم، شما هم خوبید
تنها باور این وضعیت است كه می تواند موجب برقراری ارتباط مؤثر با دیگران شود.
6 – كوشش غیرمستقیم مؤثر است :
برای مثال در جلسه ای برگه هایی كه پشت آن ها پیام هایی مفید و هدفمند نوشته شده بود به عنوان كاغذ یادداشت بین اعضاء توزیع شد، با وجود این كه به افراد توصیه ای برای خواندن مطالب نشده بود، اما همهﻱ اعضای جلسه پیام ها را خوانده بودند!
7 – مقاومت دیگران را درك كنیم:
اگر ضمن تلاش، برای ارتباط با فرد مقابل، او از خود مقاومت نشان داد و عباراتی از این قبیل به كاربرد: «تو مرا درك نمی كنی» ، به او بگوییم «من احساس شما را می فهمم، اگر دوست داری درباره اش صحبت كنیم».
8 – همیشه «بُرد، بُرد» بیافرینیم:
اگر بپذیریم همهﻱ انسان ها در حال تغییر و تحول اند، می بینیم برای برقراری ارتباط مؤثر بهتر است قصد و نیت هایمان را خیر كرده و به سویی حركت كنیم كه دو طرف برنده باشند. برای رسیدن به این هدف باید مدام از خود بپرسیم كه در این ارتباط، من برای او چه فایده ای دارم. یا چرا بایستی دیگران برای من كاری را انجام دهند!؟
پاسخ به این سؤال می تواند ارتباط ما را با دیگران موثر نماید. همیشه در برقراری ارتباط با دیگران به روشی عمل كنیم كه دو سر برنده باشیم، هیچ بازنده ای نداشته باشیم، برد، برد بیافرینیم.
9 – شخصیت افراد را از رفتارشان جدا كنیم:
اگر رفتار طرف مقابل برای ما قابل قبول نبود برای برقراری ارتباط مؤثر بهتر است فقط همان رفتار ناپسند او را زیر سؤال ببریم نه كل شخصیت او را. به كسی كه خطایی كرده نگوییم تو تنبل، كودن، بی عرضه و ... هستی، چرا كه این عمل ما را از برقراری ارتباط جهت انتقال پایم اصلی بازمی دارد.
10 – خوب گوش دهیم :
در برقراری ارتباط موثر با دیگران خوب گوش كردن (گوش دادن فعال) به حرف های طرف مقابل علاوه بر یك مهارت، یك هنر است. وقتی كسی با ما حرف می زند باید سعی كنیم در چشم هایش نگاه كنیم و احساسات بیان شده او را درك كرده و با حركت چشم، ابرو و ... به او نشان دهیم كه مشتاقانه به سخنان او گوش می دهیم، از ارائهﻱ راه حل، نصیحت، قضاوت كردن و دستور دادن اكیداً بپرهیزیم چون این ها همه جزء سدها و موانع ارتباطی به شمار می آیند.
11 – دیگران را بدون قید و شرط بپذیریم :
دیگران را همان گونه كه هستند بپذیریم و سعی نكنیم آن ها را در قالب انتظار و خواستهﻱ خود شكل دهیم.
12 – ارتباط خود را با كلمهﻱ «من» شروع كنیم:
اگر در ارتباط با دیگران مسأله ای پیش آمده ابتدا مشخص كنیم چه كسی بیش از دیگران ناراحت شده و آن گاه پیام را با كملهﻱ «من» و بدون مقصر دانستن یا سرزنش دیگران بیان كنیم، مثلاً : «من امروز خسته ام، لطفاً صدای ضبط صوت را كم كنید».
13 – روشن، كوتاه و گزیده سخن بگوییم:
عموماً پرحرفی و زیاد سخن گفتن نه تنها به ارتباط بهتر كمک نمی كند بلكه مانع از ارتباط هم می شود.
به فرمایش امام علی علیه السلام : «خیر الكلام ما قل و مادلّ» بهترین كلام سخن كوتاه و گزیده است.
14 – نیازهای دیگران را در حد ممكن برآورده كنیم :
برای برقراری ارتباط بهتر با دیگران متوجه نیازهای اساسی زیستی، روانی، عاطفی و اجتماعی اطرافیان خود باشیم و با برآورده كردن نیازهای آن ها در حد توان خود به سوی برقراری ارتباط بهتر با آن ها گام برداریم.
15 – صحبت با دیگران را خوب شروع كنیم:
سلام و احوالپرسی و مقدمه چینی در آغاز صحبت با دیگران می تواند ما را در برقراری ارتباط بهتر كمك كند.
16 – مقدمه چینی زیاد و حاشیه پردازی مانع ارتباط است.
17 – اگر بتوانیم احساسات و هیجانات خود را كنترل كنیم ، در ایجاد ارتباط با دیگران موفق تر خواهیم بود.
18 – در برقراری ارتباط با دیگران موقعیت زمانی و مكانی را مدنظر داشته باشیم.
19 – از تن صدای مناسب استفاده كنیم:
مثلاً صدای بالا نشانه عصبانیت و هیجان است و تن صدای پایین غمگینی را نشان می دهد.
20 – از آهنگ صدای مناسب استفاده كنیم :
بدانیم در كجا صحبت خود را بالابرده، كِی پایین بیاوریم و كجا كِش دار صحبت كنیم.
21 – از تماس چشمی مناسب استفاده كنیم :
در زمان صحبت به صورت مخاطب خود نگاه كنیم چرا كه تماس چشمی یك تماس مستمر است ولی به او خیره نشویم و به مردمك چشم او نگاه نكنیم، چرا كه از ما می برد.
22 – از حالات چهره مناسب استفاده كنیم:
متناسب با صحبتی كه می كنیم بتوانیم تأثر و یا خوشحالی را در چهرهﻱ خود نشان دهیم.
